یوشع Joshua
کتاب یوشع از جمله کتابهای تاریخی عهد قدیم است که از ۲۴ فصل و ۶۵۸ آیه تشکیل شده و بیان کننده یک دوره مهم تاریخی در طی دوران حیات اسرائیل است که همانا قوم برگزیده خداوند بودند. وقتی خداوند ابراهیم را فرا خواند، برنامه وی این بود که یک قوم خاص از نسل ابراهیم شکل دهد تا بواسطه آن کل جهان را برکت دهد (پیدایش ۱۲: ۱-۳). خداوند بر این اساس به ابراهیم وعده داد که نسل وی را کثیر خواهد ساخت و سپس به آنها سرزمینی برای خودشان خواهد داد. و خداوند ابراهیم را مطمئن ساخت که در زمان مناسب هر دو وعده را به تحقق خواهد رساند (پیدایش ۱۲: ۷؛ ۱۳: ۱۴-۱۷).
یوشع روایتی از فتح و تحقق این وعده برای قوم خداست. قوم اسرائیل بعد از سالها بردگی در مصر و ۴۰ سال سرگردانی در بیابان، سرانجام اجازه ورود به سرزمینی را یافتند که به پدران ایشان وعده داده شده بود.
نویسنده
دقیقا معلوم نیست چه کسی کتاب یوشع را نوشته است. بعضی از محققین بر این باورند که اغلب این کتاب بوسیله خود یوشع نوشته شده است. دیگران بر این باورند که این کتاب بعدها بوسیله یک مؤلف گرد آوری و به پایان رسیده است.
ممکن است بعضی از کاهنان اعظم از جمله العازار یا فینحاس پس از مرگ یوشع، نسبت به تکمیل و نگارش برخی از مطالب که در ارتباط با رویدادهای پس از فتح کنعان رخ داده است اقدام کرده باشند.
تحقق وعده
در طی دوران اقامت چهار صد ساله اسرائیل در مصر، خداوند اولین وعده خود را با افزایش تعداد جمعیت آنها به دو میلیون نفر تحقق بخشید. سپس بعد از یک دوره انتظار چهل ساله در شبه جزیره سینا، خداوند آماده بود تا آنها را تحت رهبری یوشع رهسپار ”سرزمین موعود“ (کنعان) نماید، و بدینسان دومین وعده خود به ابراهیم را مبنی بر اسکان دادن نسل او در سرزمین کنعان به ثمر برساند. کتاب یوشع شامل وصف حال تحقق دومین وعده خداوند است.
شکل دادن یک قوم تقریبا کار بسیار بیشتری نسبت به فقط کثیر کردن و فراهم نمودن سرزمین برای آنها دارد. خداوند قصد داشت که اسرائیلیها را برای خودش جدا ساخته تا از آنها یک قوم مقدّس بسازد و خدای ایشان باشد (پیدایش ۱۷: ۸). برای انجام چنین کاری، خداوند با ابراهیم عهدی را برقرار ساخت (پیدایش ۱۵: ۱۸-۲۱). این عهد بعدها با کل قوم اسرائیل در کوه سینا تجدید شد؛ عهد مبتنی بر این اصل بود که اگر چنانچه اسرائیلیها از خداوند اطاعت کنند، آنگاه خداوند آنها را قوم خود میساخت و آنها را به فراوانی برکت میداد (خروج ۱۹: ۵-۶).
تاریخ رویداد
از اینرو همانطور که کتاب یوشع آغاز میشود، اسرائیلیها دیگر به صورت یک قوم شکل یافته پدیدار میشوند؛ آنها دیگر وارد عهد با خداوند شده و به آنها شریعت و احکام خداوند داده شده است، این احکام به آنها نشان خواهد داد چطور همانند قوم مقدّس خداوند زندگی کنند. سپس آخرین مرحله آن، شامل تسخیر و اسکان در کنعان است که مبحث اصلی این کتاب را تشکیل میدهد.
کتاب یوشع از جایی آغاز میشود که کتاب تثنیه پایان یافته است: اسرائیلیها در شرق رود اردن اردو زده و منتظر فرمان عبور از رودخانه و ورود به کنعان هستند. رهبر آنها یوشع است که از طرف خداوند ماموریت یافته تا جانشین رهبر بزرگ موسی شود (تثنیه ۳۱: ۱۴، ۲۳).
تسخیر کنعان در حدود سال ۱۴۰۰ قبل از میلاد رخ داد. مطابق با اول پادشاهان ۶: ۱، چهارمین سال سلطنت سلیمان (۹۶۶ قبل از میلاد) مقارن با چهار صد و هجدهمین سال بعد از خروج بوده است. که تاریخ خروج را در حدود سال ۱۴۴۶ قبل از میلاد قرار میدهد. که پیروزی و فتح کنعان نیز چهل سال پس از آن رخ داد.
منبع: رازگاه
