مخالفان می گویند خدا از هارون که بت را ساخت و قوم اسرائیل را به گناه و گمراهی سوق داد، حمایت کرد، او را نکشت و اجازه داد به کار کهانت ادامه دهد! به بررسی این ادعا می پردازیم:
خداوند به موسی گفت:”به بالای کوه (سینا) بیا تا قوانین و دستوراتی را که روی لوح های سنگی نوشته ام به تو می دهم تا آن ها را به قوم اسرائیل تعلیم دهی” (خروج فصل ۲۴ آیه ۱۲). موسی به بزرگان قوم گفت:”در این جا بمانید و منتظر باشید تا من و یوشع برگردیم. اگر در غیاب من مشکلی پیش آمد با هارون و حور مشورت کنید” (آیه ۱۴). موسی از کوه سینا بالا رفت و ابری کوه را در خود فرو برد و حضور پر جلال خداوند بر آن قرار گرفت. حضور پر جلال خداوند بر فراز کوه بر مردمی که در پایین کوه بودند، چون شعله های فروزان آتش به نظر می رسید. بنابراین قوم اسرائیل “تجلی خدا” را به شکلی فیزیکی مشاهده کردند.
موسی به مدت چهل روز در کوه ماند. وقتی بازگشت موسی از کوه سینا به طول انجامید، مردم به هارون گفتند:”برای ما خدایی بساز تا ما را هدایت کند، چون نمی دانیم بر سر موسی که ما را از مصر بیرون آورد، چه آمده است” (خروج فصل ۳۲ آیه ۱).
خداوند درصدد بود که قوم خود را برکت دهد. اما عملکرد قوم اسرائیل یک ارتداد آشکار بود. آن ها خدا را فراموش کرده بودند. موسی در میان قوم اسرائیل غایب بود، اما خدای نادیدنی حضور داشت. ایمان، اتکا و توکل آنان بر موسی بود و نه بر خداوند. نبود موسی زمینه ای را فراهم ساخت تا به بت پرستی روی آورند.
آن ها رهایی از مصر را کار موسی می دانستند و او را “مردی که آنان را از مصر بیرون آورد” می شناختند! در حالی که خداوند با معجزات عجیب آنان را از دوران طاقت فرسای بردگی آزاد ساخت. بدین ترتیب، قوم اسرائیل بت پرست شد. آنان خدایی را می خواستند که با چشم ببینند. در حالی که معجزات و حضور قدرتمند خدا در کوه سینا را به فراموشی سپرده بودند. هارون نیز بدون هیچ مقاومتی تسلیم خواسته آنان شد. اگرچه در گناه قوم به عنوان رهبر عمل نکرد، اما وسیله ای شد برای عصیان شرارت آمیز آن ها.
قوم اسرائیل به جای درک زمان بندی خدا و این که خدا در بالای کوه، شریعت را به موسی عطا می کرد، به شرارت و بت پرستی روی آوردند. آنان به جای گزینش صبر، تحمل و انتظار برای عملکرد خداوند، تصمیم گرفتند تا بتی را بسازند و آن را به عنوان خدای خود بپرستند. باید بدانیم که خدا درباره بت چه نظری دارد:” وقتی نزد بت دعا می کنند، جوابی نمی دهد، چون بت نمی تواند ناراحتی های بت پرستان را برطرف سازد” (اشعیائ فصل ۴۶ آیه ۷).
هارون در مقابل فشار قوم اسرائیل تسلیم شد و اجازه داد بتی بسازند. او در موضع ضعف روحانی قرار داشت. او با ذوب کردن گوشواره های طلا، گوساله ای ساخت. تمثال گاو یا گوساله یکی از پرطرفدارترین بت های مصر بود و مظهر قدرت و باروری محسوب می گردید. بنابراین با اعمال جنسی نامشروع، پیوندی نزدیک داشتند. زنان اسرائیلی این گوشواره های طلا را با حمایت و پشتیبانی خداوند به رایگان به دست آورده بودند. خداوند در زمانی که قوم اسرائیل بردگان مصری ها بودند به موسی فرمود:”هر زن اسرائیلی از همسایه (مصری) و از بانوی (مصری) خود لباس و جواهرات خواهد خواست و بدین ترتیب شما مصریان را غارت خواهید نمود” (خروج فصل ۳ آیه ۲۲). بعدها خدا به موسی گفت:”به تمام مردان و زنان قوم اسرائیل بگو که پیش از ترک مصر، باید از همسایگان مصری خود طلا و نقره بخواهند” (خروج فصل ۱۱ آیه ۲).
برخی از کارشناسان کتاب مقدس عملکرد هارون را با جدعون مقایسه می کنند. جدعون از اسرائیلی ها خواست تا گوشواره هایی را که از دشمن مغلوب (قوم مدیان) به چنگ آورده بودند، برای ساختن ایفود (بالاپوشی که کاهنان به تن می کردند) مورد استفاده قرار بگیرد (داوران فصل ۸ آیه ۲۴).
شاید جدعون می خواست یادبودی قابل رویت برای گرامیداشت پیروزی وجود داشته باشد. طولی نکشید که تمام مردم اسرائیل به خدا خیانت کرده، به پرستش ایفود پرداختند (آیه ۲۷). هارون نیز می خواست سمبولی از یهوه که آنان را از مصر بیرون آورده بود، به شکل گوساله (خدای مصریان) بسازد تا شاید قوم اسرائیل از بت پرستی دست بردارند.
وقتی موسی از کوه پایین آمد، هارون فورا تقصیر را به گردن قوم اسرائیل انداخت (خروج فصل ۳۲ آیه ۲۲). پاسخ هارون به موسی بیانگر “دل گناهکار” است. همان گونه که آدم تقصیر را بر گردن حوا انداخت و حوا بر گردن مار، هارون نیز خود را پشت قوم پنهان کرد! موسی، هارون را مسئول گناه عظیم قوم اسرائیل قلمداد کرد (آیه ۲۱).
در کتاب تثنیه موسی توضیح می دهد که خداوند بر هارون بسیار غضبناک شده بود تا او را هلاک سازد، اما او برای هارون دعا کرد (تثنیه فصل ۹ آیه ۲۰). هارون به واسطه شفاعت موسی از مرگ رهایی یافت، اما عواقب و پیامد گناه او باقی ماند: بعدها دو پسر هارون نیز به علت نااطاعتی، توسط خداوند با آتش هلاک شدند (لاویان فصل ۱۰ ایات ۱- ۲). و سرانجام هارون از ورود به سرزمین موعود منع شد (اعداد فصل ۲۰ آیه ۲۴). موسی نیز اشتباه هارون را گزارش داد و آن را مخفی نکرد.
نویسنده مقاله: مهران پورپشنگ
