نویسنده مقاله: مهران پورپشنگ (کشیش کلیسای ایرانیان شادی در جنوب کالیفرنیا)
برخی از مفسران مسلمان معتقدند که جبرائیل فرشته، همان روح القدس است. کتاب مقدس چنین تفسیری را به روشنی رد می کند. لوقا گزارش می دهد که خدا فرشته خود جبرائیل را به شهر ناصره در سرزمین اسرائیل فرستاد تا به مریم در مورد دوران بارداری و تولد عیسی اطلاع دهد (لوقا فصل ۱ آیات ۲۶- ۳۸).
جبرائیل به مریم گفت:”روح القدس بر تو نازل خواهد شد و قدرت خدا بر تو سایه خواهد افکند. از این رو آن نوزاد مقدس بوده، فرزند خدا خوانده خواهد شد” (آیه ۳۵).
جبرائیل نمی گوید من بر تو نازل شده و تو حامله خواهی شد، بلکه علت بارداری را ناشی از عملکرد معجزه آسا روح خدا می داند. خداوند قدرت دارد طفلی را در رحم یک باکره قرار دهد. خداوند مانند پزشکی، نطفه را در رحم مریم قرار داد.
اگر روح القدس همان جبرائیل است، چرا جبرائیل خودش را به عنوان روح القدس معرفی نمی کند؟ سوال دیگر آن است که چرا برخی از مفسران مسلمان، جبرائیل فرشته را روح خدا تلقی می کنند؟
این دسته از مفسران مسلمان معتقدند که چون جبرائیل فرشته، قرآن را به پیامبر اسلام نازل کرد (سوره بقره آیه ۹۷)، و هم چنین روح القدس بر ایمانداران نازل شد (سوره نحل آیه ۱۰۲)، بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که جبرائیل همان روح القدس است.
اما با مطالعه دقیق قرآن، درمی یابیم که جبرائیل فرشته تنها عامل نزول قرآن معرفی نشده، بلکه “گروهی” را برای برقراری ارتباط با پیامبر اسلام معرفی می کند (سوره مرسلات آیه ۵). در سوره مریم آیه ۶۴ به نزول فرشتگان اشاره می کند. در سوره آل عمران آیات ۴۲ و ۴۵ دو فرشته خبر تولد مسیح را به مریم می دهند.
به عبارت دیگر، قرآن شرح می دهد که گروهی از فرشتگان بوده اند و نه یک فرشته. آیا گروه فرشتگان را بایستی “روح القدس” نامید؟ چرا این گروه خود را به عنوان روح القدس معرفی نکرده اند؟
از آن جا که قرآن به صراحت چند عامل را برای نزول قرآن به پیامبر اسلام ذکر کرده (از جمله میکائیل فرشته در سوره بقره آیه ۹۸)، این دسته از مفسران مسلمان چگونه پی برده اند که جبرائیل همان روح القدس است؟
در سوره حجر آیه ۲۹ ذکر شده که “خدا روحش را بر آدم دمید” و به فرشتگان حکم شد تا آدم را پرستش کنند. سوال این است که اگر فرشته بر آدم دمیده شد، چرا فرشتگان بایستی سر تعظیم در مقابل آدم فرود می آوردند؟
در الهیات اسلام “روح” به معنی قدرت خداوند است که به درون مومنان راه می یابد. “روح” قدرت واقعی خداست (تفسیر قرآن، نویسنده مفتی شفیع عثمانی، جلد هشتم، صفحات ۳۶۴- ۳۶۵)، پس این سوال مطرح می شود اگر فقط جبرائیل در میان مومنان فعال است، چگونه یک فرشته می تواند در همه جا به طور هم زمان حضور داشته باشد؟ تنها خدا در همه جا حضور دارد و فرشتگان فاقد صفت حاضر مطلق می باشند.
نکته دیگر آن است که در قرآن خدا بارها مومنان را با روحش تایید کرده (سوره بقره آیات ۸۷ و ۲۵۳، سوره مائده آیه ۱۱۰، سوره مجادله آیه ۲۲)، اگر خدا شریک ندارند، چرا برای تایید نیاز به فرشته دارد؟
وقتی این گروه از مفسران مسلمان، جبرائیل فرشته را “روح خدا” معرفی می کنند، در واقع جبرائیل را به مقام خدایی رسانده اند. در حالی که هیچ مسلمانی تایید نمی کند که فرشته، خداوند است.
خدا در مقابل بت های بی شمار واحد است. اما در قرآن روح خدا به طور مجزا فعال است:
” مسیح را با روح القدس تایید کردیم” (سوره بقره آیات ۸۷ و ۲۵۳).
“عیسی پسر مریم را با روح القدس تایید کردم” (سوره مائده آیه ۱۱۰). در همین آیه ذکر شده عیسی حیات و زندگی می بخشد.
“خدا ایمان را در قلب مومنان گذاشته و با روح خود تایید کرده است” (سوره مجادله آیه ۲۲).
روح خدا نه فقط به آدم جان داد (سوره حجر آیه ۲۹، سوره سجده آیه ۹)، بلکه به صورت شخصیت مستقل درآمد (سوره مریم آیه ۱۷).
خدا روحش را بر مریم دمید (سوره تحریم آیه ۱۲).
اگر مسلمانان به قرآن رجوع کنند، درمی یابند که خداوند برای انبیا دعا می کرد (سوره احزاب آیات ۴۳ و ۵۶). واژه های عربی “یصلون”، “یصلی” و “صلاه” در ترجمه فارسی “درود” ترجمه شده، در حالی که در زبان عربی به معنای “نماز خواندن” است. در متن انگلیسی این آیات، ذکری از “درود” نشده است. واژه “صلاه” در سوره هود آیه ۱۱۴، سوره اسرا آیه ۷۸، سوره نور آیه ۵۸ “نماز” ترجمه شده.
برخی از مسلمانان چنین تفسیر می کنند که خداوند برکاتش را فرستاد و نه دعا را. اما متن به زبان عربی است و کلمه “برکت” مشاهده نمی شود. واژه “برکت” در زبان عربی “برکت” (برکه) نوشته و خوانده می شود.
تعلیم کتاب مقدس درباره روح القدس
روح القدس صرفا نیرویی از جانب خدا نیست. با نگاه کلی به آنچه کتاب مقدس درباره روح القدس می گوید، به روشنی می بینیم که روح القدس به راستی “شخص” است. او نیز الوهیت دارد. در خصوص روح القدس می بینیم که او مانند یک شخص عمل می کند.
اگر فقط به فصل های چهاردهم تا شانزدهم انجیل یوحنا نگاهی بیندازید، متوجه می شوید که عیسی از روح القدس چون شخصی سخن می گوید که در درون افراد ساکن می شود (فصل ۱۴ آیه ۱۷)، تعلیم می دهد و یادآوری می کند(فصل ۱۴ آیه ۲۶)، شهادت می دهد (فصل ۱۵ آیه ۲۶)، به گناه ملزم می کند (فصل ۱۶ آیه ۸)، هدایت می کند، می شنود، سخن می گوید، نشان می دهد و مسیح را جلال می دهد (فصل ۱۶ آیات۱۳ – ۱۴)، دعوت به خدمت می کند (اعمال رسولان ۲:۱۳)، اشخاص را به مکان های مختلف می فرستد (اعمال رسولان فصل ۱۳ آیه ۴)، آشکار می سازد و جستجو می کند (اول قرنتیان فصل ۲ آیات ۱۰- ۱۱) و کارهای بسیار دیگر انجام می دهد.
اگر روح القدس فقط یک نیرو بود، آیا رسولان می توانستند بگویند:”با هدایت روح القدس صلاح دیدیم…” (اعمال رسولان فصل ۱۵ آیه ۲۸)؟ عیسی خدا است و تعجب آور می بود که شخصی را که او می فرستد تا جانشینش باشد، کم تر از خدا باشد.
اگر روح القدس خدا نمی بود، چگونه می توانست آن چنان که خود مسیح با شاگردانش بود، او نیز با شاگردان باشد؟ در کتاب مقدس ویژگی ها و صفات خدا به روح القدس نیز نسبت داده شده اند. آنچه تنها در مورد خدا می توان گفت، در مورد روح القدس نیز گفته شده است. اگر او خدا نبود، چنین چیزی غیر ممکن بود.
به این مثال ها توجه کنید: روح القدس در هر زمان و در همه جا حضور دارد. به عبارت دیگر، حاضر مطلق است (مزمور ۱۳۹)، روح القدس دانای مطلق است (اشعیاء فصل ۴۰ آیات ۱۳- ۱۴، اول قرنتیان فصل ۲ آیات ۱۰- ۱۱، رومیان فصل ۱۱ آیه ۳۴) روح القدس قادر مطلق است (اول قرنتیان فصل ۱۲ آیه ۱۱، رومیان فصل ۱۵ آیه ۱۹). این ویژگی ها تنها در مورد خدا مصداق دارد، در حالی که همان طور که دیدیم در مورد روح القدس نیز صادق هستند. روح القدس خدا است.
در دوم قرنتیان فصل ۳ آیه ۱۸ می خوانیم که روح القدس به صورتی فزاینده شخصیت ایمانداران مسیحی را متبدل می کند تا به تدریج به شباهت خدا درآیند. آیا کسی کم تر از خدا می تواند این تحول را به وجود آورد؟ به همین ترتیب وقتی پولس به ما می گوید که کتاب مقدس الهام خداست (دوم تیموتاوس فصل ۳ آیه ۱۶)، پطرس نیز می گوید که نویسنده واقعی کتاب مقدس، روح القدس است (دوم پطرس فصل ۱ آیه ۲۱).
بنابراین روح القدس، خدا نامیده شده است. او دارای ویژگی ها و صفات خدا است. او اعمال خدا را انجام می دهد. چون خدا به حضور او دعا می شود و از حرمت و جلالی چون خدا برخوردار است. روح القدس خدا است، به همان مفهومی که پدر و پسر خدا هستند، او نیز الوهیت دارد.
