دن بروان می نویسد:”در مسیحیت هیچ اصالتی وجود ندارد. قبل از مسیح، میترا فرزند خدا و نور عالم بود. میترا در ۲۵ دسامبر متولد شد و پس از مرگ در مقبره سنگی گذاشته شد و روز سوم زنده شد” (صفحه ۲۳۲).
قبل از بررسی ادعای دن بروان، به آیین میترا نظری می افکنیم:
پیش از زرتشت، ایرانیان چند خدا را می پرستیدند. مهم ترین آن ها “میترا” بود. از دوران داریوش هخامنشی به بعد، آیین زرتشت دین رسمی ایران گردید. با این توصیف، داریوش و جانشینانش قصد نداشتند شرایط سیاسی سختگیرانه ای ایجاد کنند تا باورهای قدیمی را که هم چنان محبوب بود، از میان بردارند.
به شهادت تاریخ، آیین میترا بعد از گسترش مسیحیت در اروپا رخنه کرد، توسعه یافت و در قرن سوم میلادی به اوج خود رسید. پس از ایمان آوردن کنستانتین (امپراطور روم) به مسیح، همه کیش ها و آیین های غیر مسیحی ممنوع شد و به تدریج آیین میترا در مغرب زمین از رونق افتاد.
“میترا” به معنای خدای نور و خورشید است. خدایی که در خورشید زندگی می کند. بنابراین خورشید خدا نیست. در زبان سانسکریت “میترا” نامیده می شد. در حالی که در زبان باستانی ایران “میتر” نوشته و تلفظ می گردید.
مخالفان مسیحیت فهرستی را ارائه داده اند و مدعی اند مسیحیت اقتباسی از آیین میترا است:
میترا در ۲۵ دسامبر و در طویله متولد شد
میترا معلم بزرگی بود.
میترا دوازده شاگرد داشت.
میترا معجزات زیادی به عمل آورد.
میترا ادعا کرده “شبان نیکوست، تنها راه حقیقت است، “نور جهان” و “نجات دهنده” است.
میترا قبل از مرگ با شاگردانش شام خورد که شامل نان و شراب بود.
میترا مرد و بعد از سه روز زنده شد.
تعمید آب به نام میترا، سبب زدودن گناهان می شود.
آیا این فهرست با آیین میترا همخوانی و هماهنگی دارد؟
محل تولد
طبق یافته های باستان شناسان، کتیبه های این آیین شرح می دهند میترا از دل سنگی در یک غار متولد می شود و نه در یک طویله! او به هنگام تولد کلاه بر سر داشت و شمشیر و تیرکمان در دست! مسیح با کلاه و شمشیر متولد نشد و رسالت او ترساندن مردم و قتل دشمنان مسیحیت نبود. فرشته به چوپانان گفت:”نترسید، من حامل مژده ای برای شما هستم، مژده ای مسرت بخش برای همه مردم” (لوقا فصل ۲ آیه ۱۰).
مسیح فرمود:” خدا آنقدر جهان را محبت نمود که پسر یگانه خود را فرستاد” (یوحنا فصل ۳ آیه ۱۶). خدا دنیا را محبت کرد و آن را مورد غضب، داوری و مجازات قرار نداد.
نخستین پیشگویی درباره ظهور مسیح به هزاران سال قبل از افسانه های ایرانی/ رومی باز می گردد (پیدایش فصل ۳ آیه ۱۵). صدها سال قبل از تولد مسیح، اشعیاء نبی پیشگویی کرد که مسیح از یک باکره متولد خواهد شد (اشعیاء فصل ۷ آیه ۱۴). محل تولد نیز در بیت الحم پیشگویی شد (میکاء نبی فصل ۵ آیه ۲).
زمان تولد
اگر خوانندگان عزیز به کتاب های تاریخ آیین ها و ادیان رجوع کنند، درمی یابند تاریخ و روز دقیق تولد میترا هنوز کشف نشده است، زیرا زمان دقیق تولد میترا در کتیبه های باستانی ذکر نشده. بنابراین هیچ گونه شواهد تاریخی دال بر تایید تشابه روز تولد میترا و مسیح وجود ندارد. ادعای “تولد میترا در ۲۵ دسامبر” فقط در کتاب ها و وب سایت های مخالفان مسیحیت یافت می شود.
معلم برجسته
بر خلاف مسیح، میترا هرگز به شهرها و روستاها نرفت و مردم را تعلیم نداد، زیرا از شخصیت واقعی و تاریخی برخوردار نبود.
بنابراین چگونه میترا می توانست معلم بزرگی باشد؟ اما شواهد تاریخی (کتاب مقدس و گزارش مورخان غیر مسیحی در قرن اول میلادی) نشان می دهند که مسیح واقعا در میان انسان ها زیست و از دیدگاه بسیاری معلم برجسته ای بود.
اشعیاء نبی پیشگویی کرد که آغاز خدمت مسیح از جلیل خواهد بود (اشعیاء فصل۹ آیه ۱).
۱۲ حواری
در ادیان و آیین های دیگر نیز عدد ۱۲ مشاهده می شود. مثلا شیعیان مسلمان ۱۲ امام دارند. قوم اسرائیل دارای ۱۲ قبیله بود. در آیین بودایی ۱۲ حقیقت برای رهایی از جهل و رنج ذکر شده اند. مصاحب های میترا شاگردان او نبودند، بلکه خدایان رومی ها بوده اند. به یاد آورید خاستگاه آیین میترا در ایران باستان بود و نه اروپا. بعد از نفوذ میترائیسم به اروپا، رومی ها برخی از خدایان را که تعدادشان کم تر از دوازده بود، به عنوان دوستدار و مصاحب میترا انتخاب کردند.
اگر آیین میترا را قبل از نفوذ به میان رومی ها با دقت مطالعه کنید، در می یابید هیچ گونه اشاره ای به خدایانی که با میترا دوست بوده اند، نشده است.
دوازده شاگرد مسیح توسط شاهدان زیادی مشاهده شده بودند و مورخان غیر مسیحی قرن اول میلادی وجود آنان و تعداد شان را تکذیب نکرده اند.
تعمید آب
یکی از پدران کلیسا به نام “ترتلیان” (۱۵۵- ۲۴۰ میلادی) چنین نوشت:”پیروان خدایان مهر (آیین میترا) برای تقدیس مکان ها، وسایل خانه و مردم، اقدام به آب پاشی می کردند”. بی تردید مراسم آبپاشی رومیان، از تعمید آب مسیحیان تقلید شده است. با این توصیف، تعمید آب مسیحیان ریشه در فرقه یهودی “اسن ها” داشت. برخی براین باورند که یحیی تعمید دهنده عضو این فرقه بوده است.
یکی از ادعای عجیب منتقدان این است که مسیحیان بر این باورند “تعمید آب” سبب پاکی روح انسان می شود! آیا آب می تواند گناهان را پاک سازد؟ تعمید آب عامل دریافت طهارت نمی باشد، بلکه فقط عملی سمبلیک است که ایماندار مسیحی در مورد طهارتی که قبلا دریافت کرده است، شهادت می دهد. برای تغییر و دگرگونی نیاز به عملکرد روح القدس (روح خدا) است. مسیح به روشنی تعلیم می دهد که عامل تولد روحانی (زندگی تازه) روح القدس می باشد (یوحنا فصل ۳ آیه ۸). تولد روحانی هدیه ای است از جانب خدا که روح القدس می بخشد (رومیان فصل ۸ آیه ۱۶، اول قرنتیان فصل ۲ آیات ۱۰- ۱۲، اول تسانولیکیان فصل ۱ آیات ۵- ۶).
هم چنین مسیح خود را به طور نمادین “آب حیات” معرفی کرد (یوحنا فصل ۴ آیات ۱۳- ۱۴). همان طور که بدن گرسنه و تشنه می شود، روح ما هم تشنه و گرسنه می شود. روح ما به غذا و آب روحانی نیاز دارد. محروم کردن بدن از غذا و آب دور از ذهن است، پس چرا روح خود را از خوراک محروم کنیم؟ “کلمه حیات” عیسی مسیح است و کلام مکتوب او “کتاب مقدس” می باشد. بدین ترتیب می توانیم گرسنگی و تشنگی روح خود را رفع کنیم.
معجزات
در افسانه های باستانی خدایان معجزات زیادی کرده اند، اما کدامیک از معجزات آنان توسط شواهد تاریخی و شاهدان عینی مورد تایید قرار گرفته است؟ معجزات افسانه های دوران باستان نمی توانست الهام بخش معجزات مسیح باشند. در مواردی، هم روایات اناجیل و هم گزارش های مورخان، معجزات را تایید کرده اند.
به هنگام معجزات مسیح، شاگردان، مردم و حتی مخالفان عیسی نیز حضور داشتند. در تلمود یهودیان، به معجزات مسیح اشاره شده است. مورخان (مانند یوسفوس که تقریبا هم عصر مسیح بود)، از مشاهدات مردم اسرائیل درباره وقوع معجزات گزارش تهیه کرده اند. در حالی که هیچ گونه شواهد تاریخی و شاهدان عینی برای افسانه های بت پرستان وجود ندارد. بسیاری شاهد معجزات شفا، زنده کردن مردگان و اخراج ارواح پلید توسط مسیح بوده اند.
معجزات مسیح توسط موسی و اشعیاء نبی سال قبل پیشگویی شد (اشعیاء فصل ۳۵ آیات ۵- ۶).
آیا میترا ادعا کرد او “شبان نیکو”، “نور عالم”، “تنها راه” و “نجات دهنده” است؟
اگر از پیروان حقیقی میترا بپرسید که چند ادعای میترا با ادعاهای مسیح مشابه است، آنان پاسخ می دهند فقط عنوان “نجات دهنده” به میترا نسبت داده شده که آن هم توسط پیروانش مورد استفاده قرار نمی گیرد. زیرا آنان معتقدند نجات بعد از مرگ رخ می دهد و میترا روح پیروانش را از محدودیت های جسم و دنیا رهایی می دهد.
این نگرش کاملا جنبه مادی گرایی دارد و مجوز انجام هر عملی را به بشر تا زمانی که در این جهان به سر می برد، می دهد. در حالی که تعالیم مسیح بر امور اخلاقی استوار است. این خداوند است که انسان را از قلمرو قدرتمند شیطان نجات می بخشد. اوست که تغییر و تحول را در انسان ایجاد می کند و سرانجام خداوند قدرت مافوق طبیعی می دهد تا احکام الهی را انجام دهیم.
به علاوه، آیین میترا در اصل آیینی نظامی بوده، پس این سوال مطرح می شود: چرا مسیح و رسولان به پیروان شان احکام نظامی و جنگی را صادر نکرده اند؟
شام آخر
طبق افسانه باستانی، در آخرین روز زندگی زمینی میترا، او در ضیافتی شرکت می کند. بسیاری قبل از مرگ خود در ضیافت شام بوده اند. مثلا کتاب مقدس گزارش می دهد که بلشصر (آخرین پادشاه بابل)، ساعاتی قبل از اشغال شهر توسط ایرانی ها، ضیافت بزرگی ترتیب داد، اما همان شب توسط سربازان ایرانی کشته شد (دانیال فصل ۵). هامان که نخست وزیر خشایارشا بود، بعد از حضور در ضیافت ملکه استر، اعدام گردید (استر فصل ۷).
همان طور که اشاره شد، آیین میترا در قرن دوم میلادی نفوذ بیشتری در میان رومی ها یافت. رومی ها نیز روایاتی را به افسانه میترا افزودند از جمله در آخرین ضیافت او گوشت خودش را همراه با شراب می خورد. احتمالا آنان تحت تاثیر مراسم عشاء ربانی مسیحیان، این روایت را اضافه کرده اند ( آیین میترا در میان رومیان، نویسندگان مانفرد کلاوس و ریچارد گوردون، سال انتشار ۲۰۰۱، صفحه ۱۱۵).
مرگ، زنده شدن و صعود
اگر آیین میترا را از همان دوران ظهورش بررسی کنید، درمی یابید که هیچ ایده ای راجع به مرگ و زنده شدن خدای خود نداشته است.
اگر زنده شدن مسیح تقلید از افسانه های بت پرستان باشد، بنابراین مسیحیت ارزشی ندارد. این در حالی است که قبر مسیح خالی است، اما “میترا” قبر ندارد! عیسی به شاگردان و هم چنین پیروانش ظاهر شد (اول قرنتیان فصل ۱۵ آیه ۶). اگر مسیح زنده نشده بود، برای پولس آسان تر بود که مردگان را به عنوان شاهد معرفی کند. ولی او نوشت که تعداد زیادی از شاهدان هنوز زنده اند. نامه اول قرنتیان بیست سال بعد از زنده شدن مسیح نوشته شد.
مرگ مسیح بر روی صلیب (مزمور ۲۲ آیه ۱۶)، در آرامگاه شخص ثروتمندی جسد مسیح را گذاشتند (اشعیاء فصل ۵۳ آیه ۹)، زنده شدن مسیح از مردگان (مزمور ۱۶آیه ۱۰) و صعود به آسمان (مزمور ۶۸ آیه ۱۸) صدها سال قبل از تحقق پیشگویی گردید.
نتیجه گیری
دوران شکوفایی آیین میترا زمانی بود که نسخه نهایی عهد جدید (تعالیم مسیح و رسولان) نوشته شده بود و بسیار دیر بود که آیین میترا تاثیری بر رشد مسیحیت در قرن اول گذاشته باشد. مسیحیت دارای بنیان تاریخی است، در حالی که آیین میترا فاقد شواهد تاریخی می باشد.
نویسنده مقاله: مهران پورپشنگ
